ความจริงเกี่ยวกับ "มะละกอย่าน"

       ผมได้ยินชื่อ "มะละกอย่าน" ครั้งแรกจากบล็อกของผู้ใหญ่ เมื่อนานมาแล้ว นานจนจำไม่ได้ว่าเป็นบล็อกเรื่องอะไร คลับคล้ายคลับคลาว่าผู้ใหญ่ไปเที่ยวบ้านของปราชญ์ชาวบ้านท่านหนึ่งและที่บ้านนี้มีพืชที่เจ้าของเรียกว่า มะละกอย่านปลูกไว้ ผู้ใหญ่เล่าว่าเจ้าของหวงพันธุ์พืชชนิดนี้มาก ขอก็ไม่ให้ จนกระทั่งพวกเราชาวบ้านสวนพอเพียงได้มีโอกาสไปเยี่ยมชมสวน โกกิ้ม แห่งควนขนุน พัทลุง ซึ่งโกกิ้มแตกต่างจากคนอื่นๆที่แจกแหลก

ใครอยากได้พันธุ์ไม้ชนิดไหน ขุดได้...ขุด ตัดได้...ตัด เรื่องเก็บเมล็ดเก็บผลเก็บได้เลยเป็นเรื่องธรรมดา โกกิ้มใจดีมากๆ ทำให้บรรดา สมช. ที่ไปคราวนั้น (คิดว่าทุกคน)ได้พันธุ์ไม้ติดไม้ติดมือกลับไปปลูกที่บ้านกันถ้วนหน้า มากบ้างน้อยบ้าง หนึ่งในพันธุ์ไม้ที่หลายคนได้มาปลูกคือ เถาของมะละกอย่าน ผมกอได้มา 2-3 ท่อน แต่ปลูกไม่ขึ้น สำหรับผู้ใหญ่โสทรก็ได้ไปปลูกเช่นกัน แต่ของผู้ใหญ่เจริญเติบโตจนออกดอกและกำลังจะติดผลในไม่ช้านี้ จนเป็นที่มาของบล็อก "ชั่วโมงผักผ่อน"

       แล้วมีใครเคยสงสัยกันหรือไม่ว่าเจ้ามะละกอย่านนี้มันคือพืชชนิดใด มีประโยชน์มากน้อยแค่ไหน ตัวผมเองสงสัยมาตั้งแต่ได้รู้จักชื่อนี้ตั้งแต่แรกแล้ว แต่ไม่อาจจะหาคำตอบให้ตัวเองได้ และก็เหมือนฟ้าลิขิต ด้วยความบังเอิญเมื่อผมเดินทางไปทำงานที่เชียงรายเร็วๆนี้ หลังจากเสร็จสิ้นภารกิจงานเดินทางกลับที่พักในตัวเมืองเชียงราย น้องที่ไปด้วยชวนไปไหว้พระตามวัดรายทางที่รถผ่าน แวะไปไหว้ 2 วัด หนึ่งในนั้นคือ วัดพระแก้ว หลังจากไหว้พระในโบสถ์เสร็จแล้วก็ออกมาข้างนอก เดินชมต้นไม้ที่ทางวัดปลูกไว้รอบโบสถ์และในบรเวณอื่นๆทั่ววัด ต้นไม้ที่วัดนี้จะมีป้ายชื่อติดไว้ให้ผู้ที่เยี่ยมชมได้รู้จักอีกด้วย ทั้งชื่อไทยและชื่อวิทยาศาสตร์ สมบูรณ์แบบจริงๆ ดูไปดูมาก็มาสะดุดกับต้นไม้ต้นหนึ่งที่ไม่ใช่ไม้ยืนต้น แต่เป็นไม้เลื้อย

ต้นนี้ครับ ใช่แล้วมันคือ มะละกอย่าน ที่ผมเคยพบเห็นในบล็อกผู้ใหญ่และไปเห็นต้นจริงมาแล้วที่บ้านโกกิ้ม ควนขนุน และอย่างที่บอกต้นไม้ของวัดนี้จะมีป้ายชื่อติดไว้ด้วย

นี่คือชื่อของ มะละกอย่าน ที่วัดนี้ติดป้ายไว้ ชื่อว่า "สุคนธรส" (แตงสา) ชื่อวิทยาศาสตร์ Passiflora quadrangularis L. สังเกตุให้ดีชื่อวิทยาศาสตร์ทางวัดเขียนได้ถูกหลักวิชาการมาก คือ ชื่อสกุล(Genus)และชนิด(spicies) เป็นตัวเอียง

     เมื่อพบเบาะแสเกี่ยวกับต้นไม้ต้นนี้มีหรือที่ผมจะไม่ค้นหาความจริงให้มากกว่านี้ และผลของการค้นคว้าหาข้อมูลต่างๆจากอินเตอร์เน็ต ได้ข้อมูลดังนี้

     มะละกอย่าน อาจเป็นชื่อที่เรียกกันเฉพาะภาคใต้ ผู้ที่ตั้งชื่ออาจตั้งชื่อมาจากลักษณะผลดิบที่มีสีเขียว ลักษณะละม้ายคล้ายลูกมะละกอลูกเล็กๆ

     ซึ่งที่จริงแล้วมะละกอย่านเป็นพืชสกุลเดียวกันกับ เสาวรส(กระทกรกฝรั่ง) และกระทกรกป่า (หญ้ารกช้าง)

     ชื่อไทยตาม ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย ของ อ.เต็ม สมิตินันทน์ คือ สุคนธรส หรือ แตงกะลา หรือ มะถั่วรส และมีชื่ออื่นนอกเหนือจากนี้คือ แตงสา มะแตงสา รวมทั้ง กระทกรกยักษ์ เนื่องจากเป็นกระทกรกชนิดหนึ่งซึ่งมีขนาดผลใหญ่ที่สุดในบรรดากระทกรก(เสาวรส)ทั้งหลาย

     ชื่อสามัญ Giant Granadilla เมื่อ มะละกอย่าน คือ กระทกรกชนิดหนึ่ง การรับประทานผลคงไม่แตกต่างอะไรกับกระทกรก หรือเสาวรสชนิดอื่น แต่จะมีเพิ่มเติมที่น่าสนใจนิดหนึ่งตามที่ผมได้รับทราบข้อมูลมาคือ สามารถนำใบมาทำแห้งเป็นชาชงดื่มแก้ ความดันโลหิตสูงและเบาหวานได้ (สำหรับสรรพคุณทางสมุนไพรนี้ควรหาข้อมูลเพิ่มเติมเพื่อยืนยัน)

     เป็นไงบ้างครับข้อมูลที่ผมเล่ามา น่าสนใจไหมสำหรับพืชชนิดนี้ อยากหามาปลูกกันบ้างหรือเปล่า อย่างไรก็ดีอย่าเชื่อผมมากนัก ลองค้นคว้าด้วยตนเองว่าเป็นจริงอย่างที่เล่ามาหรือไม่ ตามหลัก "กาลามสูตร"

ปล. แล้ว "มะเขือย่าน" ล่ะ เป็นพืชชนิดไหนกันแน่ ใช่มะเขือหรือไม่?