เป็นสื่อกลาง ถาม-ตอบ เรื่อง การทำปูุ๋ยหมักตื่นตัว หรือปูุ๋ยหมักชนิดอื่นๆ (ปุ๋ยคอก ปุ๋ยน้ำ)

ถ้าเริ่มปลูกตั้งแต่ หลายๆสิบปีก่อน แม้จะมีไม่กี่สิบต้น แต่ประโยชน์ คุณค่า และ ออมให้ เด็กรุ่นหลัง นอกเหนือจากใบ(ทำปุ๋ยหมัก) และดอก ที่เอามาเล่นผ่อนคลาย ของเด็ก ราคาไม้ก็ยังมีราคาแพง เทียบเท่า ไม้สัก ทำที่อยู่อาศัย หรือขายในอนาคต สร้างภูมิคุ้มกันได้มากระดับหนึ่ง

ใบก้ามปู (ฉำฉา) ก็ทำปุ๋ยหมักได้ดีมาก เพราะเป็นพืชตระกูลถั่ว แต่ไม่เหมาะจะปลูกตามไร่ นา สวน เพราะ ทรงพุ่ม มากเกินไป ในบางครั้ง จะเป็นผลลบ ต้องตัดทิ้ง

เครื่องสับต้นกล้วย จะไม่ค่อยมี ต้องดัดแปลงหลายๆอย่าง ใช้ภูมิปัญญาพื้นบ้าน(งานช่าง)เอง เห็นตัวอย่าง และเคยทดสอบ ชอบมาก ที่ เวียงป่าเป้า เชียงราย ใช้สับหยวกกล้วย แล้วใช้เลี้ยงหมูหลุม ได้ผล และประหยัดต้นทุนไปได้อีกมาก แม้หยวกกล้วยจะไม่มีโปรตีน ธาตุอาหาร สูง

แต่... คงต้องให้ กลุ่มเกษตรกร หรือองค์กรริ่เริ่ม เพราะ ควรทำต่อเนื่อง รวมกลุ่มจะได้ทุนคืน และไม่เป็นการลงทุนเสียเปล่า

ไมต้องคอย หรือใช้ พด. ใดๆ ก็ได้ ...แต่ ถ้าไม่สบายใจอยากจะใช้ ก็ให้เริ่มกองไปให้สูง ให้ใหญ่ เก็บความชื้น ความร้อนได้ดีย่อยสลายไประยะหนึ่ง แล้วจะนำมาใส่ พด. มาใส่ในการกองหมักช่วงหลังๆ ก็ทำได้

เริ่มทำเลยครับ ใช้เวลา และความตั้งใจมั่น อดทนให้เป็นประโยชน์ เวลานำปุ๋ยหมักไปใส่ พืชผัก เวลาเก็บผัก ทำอาหาร ทำน้ำพริก ป่น และผัก ไปใส่บาตร ไปถวายจังหัน เพล ที่วัด จะมีความปิติ สุข จากการที่ได้ทำยิ่ง ประกอบกับใช้เวลามีค่า และฝึกความอดทน ออกกำลังกาย หรือทำกิจกรรมร่วมกับ ครอบครัว น่าจะเป็นแบบอย่างที่ดีระดับหนึ่ง

ปุ๋ยหมักที่ดีที่สุด ที่ทำด้วยกาย ใจ ของเรา ก็คือ ปุ๋ยหมักตื่นตัว ครับ (ต้องไม่มีกลิ่นรบกวน และไม่มีแมลงวันด้วย) 

พิสูจน์ให้ ทุกๆคนเห็นว่า ถ้าอัตราส่วน เขียวต่อเหลือง หรือ สดต่อแห้ง ได้ ๑ต่อ ๑ โดยปริมาตร และขนาดกองสูง กว้าง เก็บความชื้นได้ ๕๐% จะย่อยสลายเร็วมาก ถ้าขยันกลับกอง (ใช้ คราด หรือซ่อม)

ใช้ประโยชน์ เศษใบไม้ ใบหญ้า ฟาง และอื่นๆ และให้เห็นว่า ไม่มีกลิ่นรบกวนพวกเรา ไม่มีแมลงวัน หนอน หรือสัตว์ร้าย

การออม ปุ๋ยหมัก การออมน้ำ องค์พ่อหลวงได้นำพา และทำตัวอย่างมานานมากแล้ว เพียงแต่เรามุ่งแต่ ปลูกพืชผัก ไม้ผล ไม้เศรษฐกิจกันก่อน หรือทำไปพร้อมๆกัน

หลายๆครั้งที่ท้อ เหนื่อยจากการเกษตร ครอบครัว ที่มีเรื่องราวเกี่ยวข้องมากมาย ถ้าได้นำ ปุ๋ยหมักตื่นตัว( หรือจะใช้ชื่ออะไร) ไปใส่พืช ผัก ต้นไม้ ก็ดีใจ พอใจแล้ว ใจจะสงบ มีความอดทน เป็นสมาธิได้มาก และ ก็เป็นการจบเวลา แต่ละช่วง แต่ละวัน ด้วยการอยู่กับ การอยู่ร่วมกับ ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และออมต้นทุน ทางการเกษตร และเพิ่มคุณค่า ธาตุอาหาร ให้พืชผัก โดยที่มีความสมดุลย์มากขึ้น อย่างที่เราไม่เคยคาดคิดไว้

จริงๆแล้ว ใครอยากจะใช้ชีวิต เกษตร ทำสวน ทำไร่ จะมากน้อยเท่าไร ก็ควรออมปุ๋ยหมัก ออมน้ำ เป็นทุนก่อน อย่างน้อย ๕ปี ถ้าทำไม่ได้ ก็ยังไม่ต้องปลูกอะไร ให้เป็นภาระมาก อย่างละ ๕ต้น แต่ละชนิด เช่นแม่ครู อุบล ก็จะยังมีเวลาให้ เพียงพอพอดี กับงานอื่นๆ ครอบครัว เดินทางได้ เพราะถ้ามากไป(เช่นผม) ก็จะมีแต่เพิ่มทุกข์ วิตกกังวล หลายๆเรื่อง ทำให้ใจสงบได้ยาก