เพอร์มาคัลเจอร์ #7 : สวน 3 พี่น้อง

ต่อเนื่องจากบล็อกที่แล้วที่เราพูดถึงว่าต้นไม้ช่วยในการเก็บน้ำไว้ในที่ดินอย่างไร  การอยู่ร่วมกันของพืชหลายชนิดอย่างถูกต้องนอกจากจะช่วยเรื่องการอุ้มน้ำให้มากขึ้นยังจะให้ผลผลิตสูงกว่า(เมื่อเทียบกับแรงงานที่เราต้องใส่เข้าไป)การปลูกแยกกัน  การปลูกร่วมกัน (companion planting) จะคล้ายๆ กับแนวคิดเรื่องการปลูกพืชแซม  แต่จะปลูกอยู่ด้วยกันเลยมากกว่าจะแยกเป็นแถวๆ  การปลูกแบบนี้อาจจะไม่เหมาะกับการปลูกเพื่อการค้าที่ต้องใช้เครื่องจักรขนาดใหญ่เข้าไปในพื้นที่เพื่อช่วยในการเตรียมดิน หรือการเก็บเกี่ยว  แต่จะเหมาะสมกับการปลูกแบบพอเพียง

แนวคิดเรื่อง"การปลูกร่วมกัน"เกิดขึ้นมานานแล้ว  และน่าจะมีทำในหลายๆ ที่ในประเทศไทยด้วย  ตัวอย่างที่มีการพูดถึงมากในต่างประเทศคือ "สวน 3 พี่น้อง" ของอินเดียแดงในทวีปอเมริกา  โดยมีเรื่องเล่าว่าหมอยาคนหนึ่งมีลูกสาว 3 คนที่ชอบทะเลาะกันมาก เธอจึงสวดขอให้พระเจ้า (The Creater) ช่วยหาวิธีที่ลูกของเธอจะหยุดทะเลาะกัน  คืนนั้นเองเธอฝันว่าลูกสาว 3 คนของเธอกลายเป็นเมล็ดพันธุ์ของพืชคนละชนิด  เธอปลูกพวกเขาในหลุมเดียวกันเหมือนที่พวกเขาอาศัยอยู่ในบ้านเดียวกัน และบอกพวกเขาว่าในการที่จะเจริญเติบโตอย่างดีพวกเขาจำเป็นที่จะต้องมีความแตกต่าง แต่ก็ต้องพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน  พวกเขาจะต้องเข้าใจว่าแต่ละคนมีความพิเศษ และสิ่งดีๆ ที่จะมอบให้กันและกัน  เธอเล่าเรื่องนี้ให้ลูกทั้ง 3 ฟังในวันรุ่งขึ้น  เธอบอกอีกว่าลูกแต่ละคนเป็นคนพิเศษของโลกนี้ และพิเศษในใจของแม่เช่นกัน  ลูกๆ ทั้ง 3 ต่างซาบซึ้ง ร้องไห้ และกอดซึ่งกันและกัน  จากวันนั้นเป็นต้นมาชาวอินเดียแดงจึงปลูกพืช 3 ชนิดด้วยกัน และพืชทั้ง 3 ชนิดที่ชาวอินเดียแดงปลูกก็คือ ข้าวโพด ถั่ว และพืชตระกูลน้ำเต้า (เช่น น้ำเต้า แตงกวา ฟักทอง)  ซึ่งต่อมาพวกอินเดียแดงได้ถ่ายทอดความรู้นี้ให้ชาวตะวันตกที่เดินทางไปบุกเบิกที่อเมริกา  ทำให้บรรพบุรุษของชาวอเมริกันอยู่รอดได้จากเทคนิคการปลูกแบบนี้

วิธีการที่พวกเขาปลูกก็เหมือนเลี้ยงลูกสาว 3 คน  คือปลูกในหลุมเดียวเหมือนบ้านเดียวกัน โดยคนโตคือข้าวโพด  คนที่สองคือน้ำเต้า และคนที่สามคือถั่ว  ตัวอย่างของการปลูกทำดังนี้ (เพื่อนๆ ไปดัดแปลงได้นะครับ)

1.เตรียมแปลงเป็นรูปวงกลมเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 8 ฟุต  พรวนดินใส่ปุ๋ยคอก รดน้ำให้ชุ่ม และพักดินไว้สัก 1-2 สัปดาห์  ถอนวัชพืชที่อาจติดมากับดินหรือปุ๋ย

2.ช่วงต้นฤดูฝนให้หยอดเมล็ดข้าวโพด 7-10 เมล็ด ที่บริเวณศูนย์กลางของหลุมเป็นวงกลม โดยแต่ละเมล็ดห่างกันประมาณ 6 นิ้ว และรดน้ำ ข้าวโพดจะงอกในเวลาประมาณ 2 สัปดาห์

3. หลังจากข้าวโพดงอกสูงประมาณ 10 นิ้ว หยอดเมล็ดถั่ว 12 -15 เมล็ดเป็นวงรอบๆ ข้าวโพดประมาณ 6 นิ้วห่างจากวงที่ปลูกข้าวโพด  ฝังเมล็ดถั่วลึกประมาณ 1 นิ้ว และรดน้ำ  ถั่วจะงอกขึ้นมาในเวลา 7-14 วัน

4. หลังจากถั่วงอกมาได้ประมาณ 1 สัปดาห์ ให้ปลูกพืชตระกูลน้ำเต้า (เช่น น้ำเต้า แตงกวา ฟักทอง) ประมาณ 7-10 เมล็ดในวงด้านนอกห่างจากวงของถั่วประมาณ 12-15 นิ้ว  พืชตระกูลน้ำเต้าจะงอกในเวลา 1 สัปดาห์

ถั่วจะช่วยเพิ่มปุ๋ยให้ข้าวโพด และน้ำเต้า  ข้าวโพดจะเป็นร้านให้ต้นถั่วไต่  ใบของน้ำเต้าจะปกคลุมดินรักษาความชุ่มชื้น เนื่องจากน้ำเต้าทนแล้งได้ดี

นอกจากพืช 3 ชนิดนี้แล้ว ยังมีพืชอีกมากที่ปลูกด้วยกันได้ เช่น

แนวคิดแบบนี้ยังสามารถขยายผลไปยังการปลูกแบบอื่นๆ ที่ก็มีทำกันบ้างในประเทศไทย เช่น การปลูกผักสวนครัว กล้วย ไม้ผลขนาดเล็ก และไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ในหลุมเดียวกัน  หรือการปลูกผลไม้ที่มีความลึกของรากแตกต่างกันในหลุมเดียวกัน (เช่น ทุเรียน มังคุดและ ลองกอง)

ผมหวังว่าสวน 3 พี่น้อง 4 พี่น้อง หรือกี่พี่น้องก็ตาม ฉบับไทยๆ ของเพื่อนๆ บ้างนะครับ

เพอร์มาคัลเจอร์ #6 : การกักเก็บน้ำฝน
เพอร์มาคัลเจอร์ #5 : ภูมิอากาศ และสภาพแวดล้อม
เพอร์มาคัลเจอร์ #4 : เรื่องเล็กๆ ของการเก็บน้ำฝน
เพอร์มาคัลเจอร์ #3 : การวิเคราะห์โซนในการออกแบบภูมิทัศน์
เพอร์มาคัลเจอร์ #2 : การออกแบบรูปแบบการปลูกต้นไม้
เพอร์มาคัลเจอร์ #1 : แนะนำแนวคิดเบื้องต้น

ติดตามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ http://my-experimental-farm.blogspot.com