ต้นเขยตายแม่ยากชักปรก

ไปเจอต้นไม้โบราณชนิดหนึ่ง มีชื่อและสรรพคุณน่าสนใจ ลูกสุกสีชมพูใสๆขนาดลูกมะเขือพวงดกเต็มต้น สวยมาก ต้นนี้มีชื่อว่า ต้นเขยตายแม่ยากชักปรก

ที่มาของชื่อต้นเขยตายแม่ยายชักปรกนั้นมีตำนานว่าแม่ยายกับลูกเขยเดินทางไปหาของป่า แต่บังเอิญลูกเขยถูกงูฉกตาย แม่ยายจึงหาใบไม้มาคลุมร่างของลูกเขยไว้แล้วกลับไปตามคนมาช่วยหามศพ แต่ยังไม่ทันกลับไปถึงที่เกิดเหตุก็เจอลูกเขยกำลังเดินกลับมา และบอกว่าใบไม้ที่แม่ยายนำมาคลุมไว้ช่วยถอนพิษงูได้

ลองเก็บลูกสุกมาเพาะแล้วแต่ไม่ยอมขึ้นซักทีเลยมีแต่รูปที่ถ่ายมาจากต้นแม่เท่านั้นค่ะ

ลักษณะของลูกและใบ

ลูกดกเป็นพวง เวลาสุกสีชมพู

ดูใกล้ๆจะเห็นเป็นสีชมพูใสสวยมาก พึ่งมารู้ทีหลังว่ากินได้เลยไม่ได้ชิมว่ารสชาดเป็นอย่างไร

มีข้อมูลและสรรพคุณดังนี้ค่ะ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Glycosmis pentaphylla  (Retz.)  DC.

ชื่อวงศ์ : Rutaceae

ชื่อสมุนไพรอื่น ๆ : กระรอกน้ำ, กระรอกน้ำข้าว (ชลบุรี) ; กระโรกน้ำข้าว, เขยตาย, ลูกเขยตาย (ภาคกลาง) ; เขนทะ  (ภาคเหนือ) ; ตาระแป  (มลายู-ยะลา) ; น้ำข้าว  (ภาคกลาง, ภาคใต้) ; ประยงค์ใหญ่  (กรุงเทพมหานคร) ; พุทธรักษา  (สุโขทัย) ; มันหมู (ประจวบคีรีขันธ์) ; ส้มชื่น  (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, ภาคเหนือ)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ต้น : เขยตายเป็นพรรณไม้ขนาดกลาง ลำต้นนั้นจะโตประมาณเท่ากับต้นหมากและมีความสูงประมาณ 3-6 เมตร ส่วนผิวของลำต้นนั้น จะเป็นสีเทา ๆ ตกกระเป็นดวงสีขาว ๆ มีขนสั้นนุ่มที่กิ่งก้าน

ใบ : ใบเขยตายเป็นใบประกอบ 3-5 ใบ กว้าง 3.5-5 ซม. มีใบย่อย 2-5 ใบ เรียงสลับ กว้าง 4-6 ซม. ยาว 12-18 ซม. แผ่นใบค่อนข้างหนา รูปรีหรือรูปไข่ โคนใบรูปลิ่ม ปลายแหลม ขอบใบด้านบน และด้านล่างเกลี้ยง

ดอก : เขยตายออกดอกช่อ แบบช่อแยกแขนง ดอกย่อยมีก้าน เรียงสลับบนแกนกลาง  แต่ละช่อย่อยมีดอกดอกย่อยไม่เท่ากัน มีขนสั้นนุ่ม ก้านช่อยาว 1.5-3 ซม. ก้านดอกย่อยสั้นมากหรือไม่มีก้าน ดอกย่อยขนาดเล็ก เส้นผ่าศูนย์กลางดอกประมาณ 0.3 ซม. วงกลีบเลี้ยงเป็นแฉก แต่ละแฉกรูปสามเหลี่ยม กลีบดอกจำนวน 5 อัน สีขาว รูปขอบขนาน ปลายมน เกสรเพศผู้จำนวน 10 อัน เกสรเพศเมียจำนวน 1 อัน อยู่เหนือวงกลีบ

เมล็ด (ผล) : ผลเขยตายนั้นจะมีสีชมพูกลมและโตเท่าผลมะแว้ง ในผลหนึ่งมีเมล็ดอยู่เพียง 1 เมล็ด เมล็ดนั้นจะกลมมีสีดำ เมื่อผลแก่จัดในฤดูหนาว ก็จะมีรสหวาน

การขยายพันธุ์ : เขยตายขยายพันธุ์โดยการชำกิ่ง ตอนกิ่งและเพาะเมล็ด

ส่วนที่ใช้ : ราก เปลือกต้น เนื้อไม้ ดอกและผล

สรรพคุณของสมุนไพร:

ราก มีรสเมาขื่นปร่า กระทุ้งพิษ แก้พิษฝีภายในและภายนอก ขับน้ำนม แก้พิษงู แก้พิษแมลง แก้ไข้กาฬ แก้โรคผิวหนังพูพอง แก้ไข้รากสาด เกลื่อนฝีให้ยุบ แก้ฝีที่นม ตัดรากฝีที่นม

เปลือกต้น แก้ฝีภายนอกและภายใน กระทุ้งพิษ แก้พิษงู ขับน้ำนม แก้พิษต่าง ๆ แก้พิษไข้

เนื้อไม้ กระทุ้งพิษ แก้ฝีภายนอกและภายใน แก้พิษงู ขับน้ำนม

ดอกและผล รักษาหิด ผลเขยตายสุกรับประทานได้

ไม่ระบุส่วนที่ใช้ กระทุ้งพิษ แก้ฝีภายนอกและภายใน แก้พิษงู ขับน้ำนม

ข้อมูลการวิจัยที่สำคัญ :

สารเคมี acid phosphatase ; anthocyanin; polyphenol; polyphenol oxidase ; succinic dehydrogenase.

ขอบคุณข้อมูลจาก

http://www.csamunpri.com/herbals/herbslist/สมุนไำพร-เขยตาย-1832.html