เพอร์มาคัลเจอร์

ตามที่พี่สายพิณได้สอบถามเรื่องพืชวงส์ถั่วโดยเฉพาะต้นไม้วงศ์ถั่วขนาดใหญ่  ขออนุญาตแชร์ความรู้อันน้อยนิดที่ไปหามาได้นะครับ  พืชวงศ์ถั่ว หรือ Fabaceae (Leguminosae) ลักษณะทั่วไปส่วนใหญ่พืชตระกูลถั่วเป็นไม้พุ่ม ไม้ยืนต้น หรือไม้ล้มลุก ใบเรียงสลับ มักเป็นใบประกอบแบบ 3 ใบ หรือใบประกอบแบบขนนก อาจเป็นชนิดขนนกชั้นเดียวหรือขนนก 2 ชั้น มีหูใบบนก้านใบและบนราคิสอาจมีต่อมหรือหนาม ใบแผ่กางในเวลากลางวันและหุบในเวลากลางคืน ดอกมีทั้งดอกเดี่ยวและดอกช่อแบบต่างๆ เช่น ช่อกระจะ ช่อเชิงลด ช่อกระจุกแน่น และช่อแยกแขนง ลักษณะของดอกแตกต่างกันตามวงศ์ย่อย ผลมีลักษณะเป็นฝักแตกได้ หรือแตกไม่ได้ บางชนิดมีลัก

ต่อเนื่องจากเรื่องสระน้ำ  วันนี้เรายังคงอยู่เรื่องสระน้ำ แต่จะเน้นเรื่องต้นไม้ที่เราสามารถปลูกริมสระน้ำ  ซึ่งจะคล้ายๆ กับเรื่องการขุดสระน้ำคือเราจะต้องชัดเจนเรื่องวัตถุประสงค์ของการปลูก เช่น ปลูกเพื่อความสวยงาม ปลูกเพื่อเป็นแหล่งอาหาร เป็นต้น  การเลือกต้นไม้ที่ปลูกจึงควรที่จะสอดคล้องกับวัตถุประสงค์หลักของเรา

ประโยชน์ของการปลูกต้นไม้ริมสระ

ต่อเนื่องจากบล็อกที่แล้วที่เราพูดถึงว่าต้นไม้ช่วยในการเก็บน้ำไว้ในที่ดินอย่างไร  การอยู่ร่วมกันของพืชหลายชนิดอย่างถูกต้องนอกจากจะช่วยเรื่องการอุ้มน้ำให้มากขึ้นยังจะให้ผลผลิตสูงกว่า(เมื่อเทียบกับแรงงานที่เราต้องใส่เข้าไป)การปลูกแยกกัน  การปลูกร่วมกัน (companion planting) จะคล้ายๆ กับแนวคิดเรื่องการปลูกพืชแซม  แต่จะปลูกอยู่ด้วยกันเลยมากกว่าจะแยกเป็นแถวๆ  การปลูกแบบนี้อาจจะไม่เหมาะกับการปลูกเพื่อการค้าที่ต้องใช้เครื่องจักรขนาดใหญ่เข้าไปในพื้นที่เพื่อช่วยในการเตรียมดิน หรือการเก็บเกี่ยว  แต่จะเหมาะสมกับการปลูกแบบพอเพียง

ต่อเนื่องจากบล็อกที่แล้ว  ที่ดินของผมมีปัญหาเรื่องแล้งในฤดูหนาว และฤดูร้อนโดยเฉพาะด้านบนของที่ดินที่อยู่สูงกว่าระดับน้ำ  ถึงแม้นว่าจะมีอ่างเก็บน้ำอยู่ตรงปลายที่ดินด้านที่ต่ำ  แต่น้ำในอ่างเก็บน้ำมีไว้สำหรับใช้กับพื้นที่ของชาวบ้านถึง 500 ไร่  และเนื่องจากความไม่แน่นอนของปริมาณน้ำฝนในแต่ละปี อาจจะมีปัญหาน้ำไม่เพียงพอในปีที่ฝนตกน้อยเป็นพิเศษ

วันนี้มีเวลาน้อยก็ขอเขียนเรื่องเล็กๆ ของการเก็บน้ำฝนแล้วกัน  การเก็บน้ำฝนไว้ใช้ไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่ของคนไทยเลย  ตามหลักของเพอร์มาคัลเจอร์ถ้าเราปล่อยให้น้ำฝนที่สะอาดไหลไปโดยไม่ได้เก็บไว้ใช้งาน  เมื่อเราต้องการใช้น้ำสะอาดก็จะต้องใช้น้ำประปา  ซึ่งในขบวนการผลิตน้ำประปาก็มีการใช้พลังงานและสารเคมีใส่เข้าไปอีกในระบบกรอง และระบบส่งน้ำ  นับว่าไม่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมเสียเลย

ได้รับแรงบันดาลจากบล็อกของป้าโน จนทำให้อดรนทนไม่ได้ต้องลุกขึ้นมาเขียนบล็อกเรื่องการวิเคราะห์โซน  การออกแบบโซนในเพอร์มาคัลเจอร์จะคำนึงถึงการใช้อนุรกษ์พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพของทั้งคน เครื่องจักร และเชื้อเพลิง  ดังนั้นผู้ออกแบบจึงควรวิเคราะห์พฤติกรรมและเลือกใช้พื้นที่แต่ละโซนตามความถี่ในการใช้งานพื้นที่ และระยะเวลาที่ใช้ในการเดินทางไปยังพื้นที่ในโซนนั้นๆ

ต่อจากแนะนำเพอร์มาคัลเจอร์ในตอนที่แล้ว ในบล๊อกนี้เรามาลองเรียนรู้การเลือกรูปแบบในการใช้พื้นที่ปลูกพืชตามหลักเพอร์มาคัลเจอร์ ซึ่งนอกจากจะช่วยเพิ่มความสวยงามให้กับภูมิทัศน์แล้ว ยังสามารถช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของการใช้พื้นที่ และการใช้แรงงาน  รวมทั้งเพิ่มที่อยู่ของสัตว์ตามธรรมชาติ คืนสมดุลให้กับธรรมชาติ  ตัวอย่าง เช่น เราต้องการพื้นที่เพาะปลูกขนาด 50 ตารางฟุต หน้าตาสวนของเราอาจจะเป็นแบบนี้